175 theaters in Europa gaan per 12 nov. documentaires digitaal projecteren

[gepebril]

EDZ: DocuZone Goes Europe

Dit jaar komt er een einde aan de experimentele fase van drie jaar van DocuZone. Kees Ryninks van het Nederlands Fonds voor de Film en Huub Roelvink, projectmanager van DocuZone, vertellen over hun plannen met betrekking tot de toekomst van de documentaire in de Nederlandse bioscoop. Dit is het eerste artikel in een serie van zes.

Als dit jaar ten einde loopt, zullen ongeveer 75 documentaires door DocuZone op dvd in de Nederlandse bioscoop zijn uitgebracht. Sinds begin 2002 wordt iedere week in 10-15 theaters in het land minimaal twee keer een DocuZone-film gedraaid. Dat is om te beginnen al vele malen meer dan wat er daarvóór aan non-fictie films op het grote doek te zien was. Films als Tara van Jet Homoet  heeft dankzij DocuZone een relatief groot en enthousiast bioscooppubliek bereikt, iets wat zonder deze distributiemogelijkheid zeker niet was gelukt. Bovendien is er voor het eerst sprake van een landelijke spreiding; de films kunnen, doordat ze op dvd worden uitgebracht, in alle deelnemende theaters tegelijk worden vertoond. Dat betekent dat de mensen in de kleinere provinciesteden niet langer hoeven te wachten totdat men de films in de Randstad heeft gezien. Ook in Amersfoort, Groningen en Maastricht kan men ze zien op het moment dat er in de landelijke dagbladen aandacht aan wordt besteed.
Dit is op zichzelf al een resultaat om blij mee te zijn, want: "DocuZone heeft een bijdrage geleverd aan het feit dat de documentaire als genre meer onder de aandacht van het publiek is gebracht, en dat heeft uiteindelijk een positieve invloed op de sector." Aldus Huub Roelvink, die sinds een half jaar verantwoordelijk is voor de programmering bij DocuZone.

Kwetsbaar
Toch zijn er ook redenen om kritisch te zijn. "Vooruitlopend op de evaluatie durf ik wel te zeggen dat de programmering zowel wat betreft de kwaliteit als wat betreft de toevoer van films nogal wisselvallig is geweest", zo merkt Kees Ryninks op. "Vooral in het begin werden er te veel films achter elkaar uitgebracht en daarvan was de kwaliteit niet altijd even hoog. Verder was het moeilijk om door het jaar heen steeds voldoende films te krijgen.Veel makers proberen hun film af te krijgen vlak voor een festival zoals het IDFA of het Nederlands Film Festival, dus de aanvoer concentreert zich rond die data."
Ook de publieke belangstelling was niet altijd om over naar huis te schrijven. Dit is inherent aan het kwetsbare product dat wordt vertoond. De documentaire kent nu eenmaal, op een paar uitzonderingen na, over het algemeen geen hoge populariteit. En nog steeds wordt er gevochten tegen het hardnekkige imago dat een documentaire moeilijk en educatief zou zijn. Toch lijken steeds meer mensen zich te realiseren dat je ook voor je plezier naar een documentaire kunt gaan. Een grondige publiciteit, gericht op speciale doelgroepen, werpt zijn vruchten af. Huub Roelvink: "We hebben gemerkt dat we de publiciteit vooral op de afzonderlijke titels moeten richten. Mensen gaan niet zozeer naar een DocuZone-film als wel naar een bepaalde titel waar ze belangstelling voor hebben. Een film als Searching for the wrong-eyed Jesus heeft bijvoorbeeld flink wat muziekliefhebbers aangetrokken, doordat er in bladen als Oor en Aloha aandacht aan werd besteed."

Digitale revolutie
Nederland heeft met het DocuZone-initiatief veel internationale belangstelling getrokken en dat heeft uiteindelijk geresulteerd in een samenwerkingverband met (vooralsnog) zeven andere landen: Duitsland, België, Schotland, Oostenrijk, Slowakije, Spanje en Portugal. Onder de noemer European DocuZone (EDZ) worden vanaf eind dit jaar 10 Europese kwaliteitsdocumentaires per jaar geselecteerd, die tegelijk in alle deelnemende landen – met in totaal maar liefst zo'n 175 theaters - kunnen worden uitgebracht. Hierbij wordt een nieuwe projectietechniek geïntroduceerd. In alle deelnemende theaters in Europa worden digitale servers en projectors geïnstalleerd en de films worden via de satelliet vanuit een centrale database digitaal gedistribueerd en vertoond. Een systeem dat enorme besparingen in de kosten van de vervaardiging en het vervoer van de 35mm filmkopieën met zich meebrengt en dat het dus mogelijk maakt om een film zonder extra kosten op een groot aantal plekken tegelijk te kunnen vertonen.
Aan deze technologie wordt al langere tijd gewerkt, uiteraard ook door de Amerikaanse filmindustrie. Kees Ryninks is er trots op dat de digitale bioscoop nu door de 'onderkant van de markt' in Nederland zal worden geïntroduceerd: "Iedereen roept al jaren dat de digitale revolutie eraan komt. Revoluties komen nooit van boven. Wij maken nu mee hoe de kleintjes in de filmwereld een vuist maken voor de kwetsbare film, waarbij de tactiek van de grote Amerikaanse maatschappijen wordt gehanteerd, namelijk een film met zoveel mogelijk kopieën tegelijk uitbrengen. Natuurlijk zullen ze vanuit Hollywood op termijn ook beginnen met digitale technologie. De grote theaterketens in Nederland zullen daarin meegaan, maar tegen die tijd hebben de kleine theaters weinig meer in te brengen en is er geen kans meer op Europese subsidie om te investeren in de nieuwe technologie. Daarom is het heel belangrijk dat we nú instappen, dat we in de voorhoede zitten."
De komst van digitale vertoning in de bioscoop is onvermijdelijk. Kees Ryninks: "Celluloid is ten dode opgeschreven, daar raken steeds meer mensen van overtuigd. Bovendien worden ook steeds meer films gemaakt op digitale video, het is idioot om zo'n film dan op te blazen naar 35mm film." Gelukkig zijn steeds meer mensen enthousiast over de digitale vertoning. Er is in februari een aantal proefvertoningen georganiseerd, waar professionals uit de filmwereld kennis hebben kunnen nemen van de digitale technologie. De reacties waren heel positief. Huub Roelvink: "Het ziet er prachtig uit. De digitale projectie is zo mooi dat het niet meer te onderscheiden is van de 35mm projectie en het is ook beter dan de dvd-projectie zoals we die nu hebben."

Evenementen
Behalve de praktische en financiële winst is er nog een aantal voordelen verbonden aan deze vorm van pan-Europese digitale projectie. Om te beginnen is het eerder genoemde probleem van de wisselvallige kwaliteit voor een groot deel opgelost, want met die tien of twaalf documentaires uit alle deelnemende landen – een of twee per land per jaar - is een regelmatige toevoer van de beste Europese films gewaarborgd. Maar het meest opwindende is misschien wel de mogelijkheden die deze techniek biedt om live evenementen op Europees niveau te organiseren. Zo kunnen de mensen in de verschillende theaters in Nederland bijvoorbeeld meegenieten van een première in Schotland, of een openingsavond van een festival in Portugal. Een interview met een regisseur na een filmvertoning kan live worden doorgestraald naar de locaties in de andere landen waar die film ook net heeft gedraaid. Huub Roelvink: "Zo krijgt een filmvertoning het karakter van een evenement. Je gaat als bezoeker niet alleen een film bekijken maar je maakt wat mee en je ontmoet mensen met dezelfde interesses, net als op een festival. Dat geeft een enorme meerwaarde aan het filmbezoek en onderscheidt ons van de reguliere bioscopen."

Ambitie
Niet alleen de techniek, ook de organisatie wordt anders. Huub Roelvink: "DocuZone is op dit moment tegelijk distributeur en beheerder van het vertoningsnetwerk, dat gaat veranderen. De opvolger van DocuZone zal opereren als een van de distributeurs en de organisatie Digitaal Netwerk Nederland (DNN) zal het digitale netwerk beheren. Grotere distributeurs zoals A-Film, Cinemien en Het Filmmuseum zullen films met meer kans op commercieel succes oppikken en wij zullen de 'kleinere' producties uitbrengen, de films die meer speciale aandacht nodig hebben."
Ook de theaters krijgen meer vrijheid in de programmering, al blijft er wel een verplichting om een aantal voorstellingen per week te wijden aan documentaires van DocuZone of een van de andere distributeurs. Ook hier biedt het digitale netwerk bijzondere mogelijkheden. Op termijn zou er zelfs een soort film-on-demand systeem kunnen worden geïntroduceerd, waarbij de theaters aan de hand van de specifieke wensen van hun bezoekers een (thema)programma kunnen samenstellen met films uit de database met DocuZone-titels.
Kees Ryninks: "Wij willen zorgen dat DocuZone een sterk circuit wordt voor de artistieke film, met een meerwaarde voor alle partijen. Allereerst gericht op documentaires, maar in de toekomst ook op fictiefilms. Dat zullen dan voornamelijk Europese producties zijn, maar ik sluit niet uit dat ook films uit de rest van de wereld via dit netwerk kunnen worden gedistribueerd. Ook animatie- en korte films zullen een plek krijgen binnen het systeem. Het is mijn ambitie om uiteindelijk alle Europese landen te verenigen in een soort supernetwerk van digitale vertoning, niet voor de mainstream film maar voor het kwetsbare product."

European DocuZone wordt naar verwachting in november 2004 officieel geopend.

http://www.docuzone.nl/nieuws/EDZ-Filmkrant-april.doc