Showcase Keyser Olympus systeem

[EJ]

Heb je nog wat moois in de aanbieding, Frank? 

Wat is er mis met een gamma blok? Die is toch ingestraald met gamma stralen?

[Bas Akkerman]

Nu weer op de terugreis na een leuk bezoek aan keyser! Mijn luisterervaringen komen later, maar ik vond het in ieder geval een geslaagd aantal uurtjes. Vooral de discussies kon ik waarderen.  Ook weer een cd-tip erbij en het luisteren naar een mooi stel luidsprekers is nooit verkeerd.
Bedankt keyser.

[HuubF]

Ik rij er zo heen...alleen heb ik het adres niet meer. 11.00 uur bij Eelco dus.

Mayday, ik kan er niet om 11.00 zijn, wordt 30 minuten later. Daarentegen rij ik wel vanwege de stapels apparatuur achterin.

[EJ]

Mayday, ik kan er niet om 11.00 zijn, wordt 30 minuten later. Daarentegen rij ik wel vanwege de stapels apparatuur achterin.

Ok, zondag 11:30 dus.

[chansig]

Ik ben gewoon om 11.00 uur bij Eelco..of zoiets..kopje koffie voordat we gaan rijden.

Gr. Hans

[Martijn M]

De afgelopen weken zijn we (een paar andere audiotechneuten en ik) bezig geweest met het verder optimaliseren van het afstraalgedrag van de midwoofer. Door de open behuizing met demping aan de achterzijde kan een cardioïde afstraalgedrag bereikt worden. Na nog wat verder onderzoek bleek dat ik wat dat betreft nog niet het onderste uit de kan haalde. Vanmiddag is namelijk een nog beduidend beter resultaat bereikt. Helaas ga ik het niet voor zondag redden om die nieuwe configuratie volledig te implementeren. Dat vereist namelijk ook een filteraanpassing. Daarom heb ik de boel voorlopig weer in de oude situatie teruggebracht. De oude situatie is echter ook lang niet gek: uit metingen bleek opnieuw dat het afstraalgedrag ook nu al vele malen beter is dan van een conventionele box. Ik ben echter erg enthousiast nu ik weet hoeveel beter het op korte termijn nog gaat worden!

Als het R&D traject m.b.t. de woofer is afgerond, gaan we kijken naar de hogetonenweergever, waarvoor we nog een paar ideetjes hebben. Achja, zo denk je wel zo ongeveer klaar te zijn en dan borrelt er weer wat nieuws op. We blijven bezig!  

[EJ]

Je maakt ons steeds nieuwsgieriger.

[Martijn M]

Het was weer gezellig heren! Bovendien was het interessant om eens wat meer 'highend' apparatuur in mijn set te hebben. Allen bedankt voor de leuke middag!

[op eigen verzoek verwijderd.]

Jij bedankt 

Wederom heb je het voor elkaar gekregen een bijzonder indrukwekkende luidspreker te maken. Wederom met een enorme anti-WAF maar daar heb je in je luisterhok gelukkig niet mee te schaften. Het geluid was in de eerste setting, met jouw apparatuur, recht voor zijn raap maar zonder net dat ene stukje verfijning, leven dat er in kwam toen Huub z'n tweede hypotheek zijn kunsten ging vertonen. Ik vind het jammer dat de tijd er niet was om te onderzoeken welk apparaat hiervoor verantwoordelijk was...

Ik ben wel erg benieuwd waar dit systeem uiteindelijk heen gaat en hoop dat je ooit nog eens een heel simpel speakertje gaat bouwen 

groet, Eelco

[chansig]

Ik kan de woorden van Eelco eigenlijk alleen maar onderschrijven. Op de plek waar ik zat werd ook duidelijk dat hier een paar mooie speakers stonden (incl subwoofers) te spelen. Inderdaad zo lelijk als de nacht..maar ach dat mag de pret niet drukken. Ook voor mij was de omschakeling naar de set set van Huub een verrassing. Meer leven in mn de stemmen, aangenamer om naar te luisteren. Na deze switch heb ik niet meer serieus geluisterd (naar niemand niet.. ).

Leuk om Kwabber weer te zien (die kom je ook overal tegen) en Martijn bedankt voor de gastvrijheid. Huub bedankt voor het meerijden en Huub en EJ bedankt voor de vermakelijke discussies welke ik vanaf de achterbank mocht volgen.

De verschillen tussen de beide opstellingen zijn wel bijzonder te noemen omdat Keyser beide opstellingen heeft doorgemeten en deze metingen (van beide sets) kwamen met elkaar overeen. Boeiend.

Gr Hans

[Kwabbernoot]

Maar dit keer was het zo ongeveer in mijn achtertuin, Hans. En dat is ook wel eens een keer lekker. 

Ik was ongeveer een half uur eerder aanwezig dan de rest en dat bleek achteraf ook maar goed. Ik heb effe lekker van mijn zelf meegebrachte muziek kunnen genieten op een volume dat ik het nog prettig vind. Het is verderop namelijk goed duidelijk geworden dat die luidsprekers van Keyser hard genoeg kunnen  , voor mij hoeft dat niet zo.
Hoe ik de set van Keyser ervaar heb ik hierboven al eens neergezet. En ook dit keer was de ervaring gelijk. Gewoon erg mooi spul.
De muziek die gebruikt is bij het echte luisteren was niet direct mijn ding en ik heb dus ook niet serieus meegedaan met de test. Het was tenslotte ook Huub's test. Daarnaast zat ik ook niet op dezelfde plek dus over het door de anderen waargenomen verschil zal ik het niet hebben.

Wel was het wederom gezellig. Keyser en de rest bedankt voor weer een prima audiofiel middagje.

Groeten...

[EJ]

Dank je voor je gastvrijheid weer vandaag keyser!

Je hebt weer een geweldig luidspreker systeem gebouwd, met kennis van zaken en met veel inzicht. Toch vind ik het lastig om een oordeel te geven als ik het vergelijk met je vorige systeem, de dipool. Ik vond die op de een of andere manier vrijer, losser. Hoewel je huidige systeem dieper gaat en waarschijnlijk ook (veel) harder kan spelen vind ik het gebruik van subs toch ook nadelen hebben: de plaatsing is lastiger. Dan bedoel ik de muzikale plaatsing, niet de fysieke plaatsing. Ik denk dat mijn gehoor in de war wordt gebracht door het gebruik van de 3 subwoofers, misschien spelen looptijdverschillen toch een rol (ze staan immers op verschillende afstanden)? Of is het de ruimte? Of het fysieke verschijnsel dat de looptijd van geluidsgolven anders is dan die in materialen, zodat het gehoormatige laag uit fase is met de trilling die overal in de materialen (bank, vloer) te voelen is?

Ja, ik vind dat je een geweldig systeem hebt gebouwd. Bovenstaande is wat theoretiseren over de ervaring. Plaatsing is absoluut, klankkleur geweldig neutraal. In eerste instantie vielen de stemmen wat op, maar later bleek dit "probleem" verdwenen te zijn. Was het misschien de opname? Is je systeem zo kritisch dat ook de minder goede goede opnames door de mand vallen? Of is er met het terugbouwen het "foutje" gecorrigeerd?

Als je een keer een wat langer durende sessie wilt met mijn voor- en eindtrappen om te zien wat daar de eventuele invloed van is: geef een seintje, dan plannen we dat in.

Anyway, een heel leuke middag gehad! En heel leuk om weer een andere groep forumleden te ontmoeten! Huub, bedankt voor het rijden en de leuke discussies. Kwabbernoot, Eelco, Chansig ook bedankt voor de leuke discussies!

[HuubF]

Vandaag was het weer zo'n ouderwets hifi-dagje met een doel, een kop en een staart. Met hoogte- en dieptepunten. Leerzaam, leuk en gezellig. Eelco weer eens gezien na een lange tijd en EJ ontmoet. De anderen had ik niet lang geleden gezien.

Where to begin? Martijn kwam er al metend achter dat 1 van mijn monoblocs niet goed in elkaar is gezet, waardoor de fase is verwisseld. Beetje beschamend natuurlijk. Ik heb het nu verkeerd-om aangesloten en dat klinkt wel beter. Hij zou wel eens gelijk kunnen hebben. Dit moet ik even vermelden om genoeg krediet op te bouwen voor mijn verslag van mijn waarneming deze dag. Aan de andere kant: wie is hier de goede luisteraar?

Naar het Olympus systeem van Keyser. Om het geluid strak te trekken heeft Keyser een aardig ingewikkelde opstelling bedacht. Ik probeer het gewoon: van laptop naar D-A omzettertje (op de grond) naar Behringer trucendoos: A-D-digitale EQ-A naar voorversterker naar hoog-laag splitter (A-D-Split-2 keer A) en dan naar eindversterker voor de mid/hoog speakers en de woofers (hoe worden al die woofers eigenlijk versterkt?).

Om te meten is er een meetmicrofoon. Daarmee wordt via de laptop de Behringer ingeregeld. Bent u daar nog? Ik niet. Vanuit de laptop vinden er dus erg veel A-D-A omzettingen plaats. Een recept voor problemen?

Tussen-info: als ik de monoblocs UIT fase aansluit lijken ze inderdaad beter te klinken dan eerst.

Ja, ik vind dat het de speakers geen recht doet. We hebben muziek gedraaid:
1. Met volledige Keyser set
2. Met vervanging van 1e D-A omzettter door PS Audio dac en eindversterkers door mijn gehakte UcD's (fase-corrrect aangesloten)
3. Weer met volledige Keyser set

Het grote verschil zit hem in de natuurlijkheid van stemmen en instrumenten. Door 2 Keyser apparaten te vervangen door die van mij verandert dat in mijn oren volledig. Het maakte dat ik de muziek na weghalen van mijn componenten niet meer kon horen. Het klonk mij te ielig en te scherp.

Is het nu hopeloos allemaal? Nee, helemaal niet. Keyser weet erg veel af van luidspreker-bouwen en heeft een meesterwerk afgeleverd. Ik denk alleen dat hij veel te weinig aandacht heeft voor de kwaliteit van de andere componenten. Het is toch tekenend dat 2 verschillende samenstellingen, door de Behringer strakgetrokken qua frequentie, zo verschillend kunnen klinken. Een strakke karakteristiek betekent dus niet dat de klankkleur gelijk is.

Dit gratis advies krijgt Keyser in ruil voor iets waar ik anders nooit opgekomen zou zijn: na 30 minuten intikken van deze post is wel duidelijk dat 1 van de UcD monoblocs verkeerd is geassembleerd. Als ik de luidsprekeraansluitingen aan 1 kant verkeerd aansluit klinkt het beter, vooral in het laag. Keyser bedankt.

[JeroenGRT]

Zo te lezen een nuttig dagje geweest 

Bij de meeste zelfbouwers gaat nou eenmaal het meeste geld naar speakers, niet zo gek natuurlijk. Een tijdje terug bij Robert-Jan (bertor op het zba) zijn El Cuerno (B&C en 18-sound) speakers gehoord, ik vond dat echt fantastisch!

Dat de klankkleur anders is met jouw PS Audio dac en UCD eindversterker verwonderd me eigenlijk niet, ben benieuwd wat Martijn er zelf over zegt!

[Bas Akkerman]

Zoals beloofd zou ik nog een verslagje maken van mijn bezoek aan Keyser.
Ik had een lekkere winderige dag uitgekozen, waardoor mijn treinreis zo'n 4 uur duurde. Al mopperend over de telefoon vertelde ik Keyser dat ik "dit nooit meer deed" en "het helemaal gehad had". Keyser dacht dat ik een enorme chagrijn zou zijn, maar dat viel (na een kop thee) gelukkig mee.

Keyser heeft een luisterruimte/werkruimte waar menigeen hier op het forum jaloers op zou zijn. Een vrij harde ruimte, die aan de achterkant en zijkant is "bekleed" met glaswol platen. Genoeg achtergrondinformatie, maestro, musica! Op de pc heeft keyser een playlist samengesteld. Per pm had ik al begrepen dat het een paar uur is en de vraag of ik ook eigen mee genomen muziek heb. Ja, maar geen paar uur hoor. Het voordeel van het luisteren naar 1 luidspreker is dat je deze flink onder handen kan nemen met verschillende muziek. Misschien is het wel even goed te vermelden dat ik naar een set luister en niet alleen naar een luidspreker. Daarover later meer...

We beginnen met Jazz and The Pawn Shop. Meteen valt de hoge detailweergave op. Kwastjes op het drumvel, het zachtjes tikken van een drumstick. Dat heeft ook met de snelheid van de luidsprekers te maken die slaafs lijken te reageren op wat hen aangeboden wordt. Ook met de dynamiek is niets mis, zoals ik al zei het tikken van een drumstick of de stemmen op de achtergrond bij deze live-opname. Als het wat drukker wordt, blijven de instrumenten mooi gescheiden. Het komt me echter ook wat analytisch over, wellicht te wijten aan de rest van de keten en dan vooral aan de DAC?
Supertramp nu met vooral veel PRAT (een uitdrukking die keyser nog niet kende). Nu valt vooral op dat de instrumenten en zang geheel vrij in de kamer staan. Wel tussen de luidsprekers, want het geluidsbeeld loopt tot aan de beide luidsprekers. Daarom verdwijnen ze ook niet geheel in de ruimte, nog los van hun, eh, prototype-uiterlijk. Er wordt nu ietwat nadruk op het midhoog gelegd en dat geeft voor mij het gevoel dat de stem van de zanger net iets te ijl is en wat borstkast mist. Wat me verder opvalt is dat het geluidsbeeld vrij beperkt in diepte is en een klein beetje hoogte biedt. Het gebrek aan diepte verbaast me wel, omdat de instrumenten en zang zo vrij in de ruimte staan.
Ook bijvoorbeeld vingerknippen klinken vrij 1-dimensionaal en minder natuurlijk dan ik zou willen, een beetje plastic. Instrumenten klinken daarentegen over het algemeen heel natuurlijk, net als stemmen.
De bass is ook prima in deze setup en geeft veel druk die ik op mijn oren voel en in de bank waarop ik zit. Soms misschien iets teveel, alsof de energie niet helemaal weg kan in deze ruimte. Net als ik lekker in de muziek kom, genietend van dit grommende stuk, verschijnen er houten rinkeltjes in het geluidsbeeld. Op zich niet iets dat afleidt, wel dat ik naar houten rinkeltjes luister in plaats van naar muziek.
Een ietwat andere uitvoering van 'Walking on the moon' van The Police. Ik kan vooral het naklinken van de gitaar waarderen, de geluidsgolven van de snaren naar de luisteraar, maar ook van de snaren naar de achterkant van de klankkast en dan naar de luisteraar. Ook het drumstel en de trompet klinken heel natuurlijk. De basgitaar ten slotte die de kenmerkende melodie van dit nummer speelt. Maar ik zing niet, vul deze instrumentale uitvoering niet aan met tekst, zover ik die weet. Het blijft wederom wat op afstand.
Patricia Barber dan. Ik hoor haar close-mic opgenomen stem, mét droge lippen. Als ik dit aan keyser vertel, moeten we er allebei om lachen. Ik heb ook het idee dat dit met de NAD-versterker te maken heeft, een merk dat mij tot nu toe altijd vrij droog is overgekomen. De s- en t-klanken zijn daardoor wel wat hard, haar rokerige stem wel mooi weergegeven. Als een bandlid begint te zuchten en steunen wordt dit ook mooi neergezet, net als de gitaar die hij bespeelt. Het komt me allemaal wel wat gemaakt over, precies de reden dat ik Patricia Barber, Kaas en consorten nooit zo kan waarderen.

Dan naar Waiting for the night dat ik zelf heb meegebracht. Meteen is goed te horen dat er een keyboard speelt en het een electronisch nummer is. Het staat allemaal mooi los in de ruimte en de 2e stem is behoorlijk goed gescheiden. Het midhoog wordt weer wat benadrukt, net als de s- en t. Technisch klinkt het allemaal mooi, maar ik word niet in de muziek getrokken, het blijft allemaal wat netjes. Eenzelfde met Clannad. Wederom de snelheid van de luidsprekers, die nuances in stemmen en het gitaarspel prima laat horen. Ook weer een mooie dynamiekweergave waardoor de attack op de gitaren heel mooi wordt weergegeven. Ik mis ook nu wel wat diepte in het beeld, waardoor de bandleden allemaal op 1 lijn lijken te spelen. En ook nu, net als in het vorige nummer, hoor ik wat heesheid in de muziek.
Als betrokkenheid ergens belangrijk is, is het bij Maria Mena. Ik luister eigenlijk meteen al weer naar de opname, ondanks dat de stem mooi vrij staat en veel nuances bevat. Het is te horen dat het een studio-opname is, met gescheiden stem, viool en drum. Een opname die ook wat dichtloopt als het drukker wordt. Ik wil alleen niet naar de opname luisteren, ik wil naar de muzikale boodschap luisteren, die voelen!

Als we terugkomen van een (lekkere!) lunch luisteren we nog een stukje klassiek. De galm in de zaal is mooi te horen, maar overstemt daardoor ook de instrumenten. Die, je raadt het al, prima neutraal worden weergegeven. Het laatste voorbeeld van deze interessante luistersessie. Joe Satriana met Down, down, down. Heerlijke gitaarspel en mooi opgenomen. De band staat geheel los in de ruimte en dat maakt het een feestje om naar deze muziek te luisteren. Het is lekker fel, schurend en toch melodieus en sfeervol. Weer een cd erbij om aan te schaffen.

Terug in de trein heb ik alle tijd om de indrukken op me in te laten werken. Ik heb een technisch zeer knap uitgevoerde luidsprekerset gehoord. Petje af voor deze zelfbouw! Als set kon het me echter niet bekoren. Het klonk allemaal wat analytisch, digitaal, ja dat is het. Digitaal! Ik trek de analogie met een animatieserie waarbij de hoofden van acteurs zijn "geplakt" op een getekend lichaam. Het verwijst naar een echte weergave die 3-dimensionaal is, maar blijft getekend en plat. Juist dat contrast versterkt elkaar; het echte dat zo echt wordt getoond dat het gemaakt klinkt. Of zoals ik al eerder eens een voorbeeld gaf, ik heb geluisterd naar de puntjes, niet naar het plaatje dat je ziet als je die puntjes verbindt. Ik geef daar vooral de keten voorafgaand aan de luidsprekers de schuld van. De luidsprekers laten veel horen van wat er in de keten ervoor gebeurt, zoals het volgens mij hoort.

Nu klinkt dit allemaal wat al te negatief, net alsof ik naar een slechte set heb lopen luisteren. Het komt op mij echt als een mastering-set over. Een set die alles laat horen en waar je muziek perfect op af kan mixen door de verregaande neutraliteit en detailweergave. Kortom, het heeft wederom met smaak te maken. Maar dat keyser in staat is, in ieder geval in dit geval, om een prima luidspreker af te leveren... dat is duidelijk!

[AbZ]

Als we terugkomen van een (lekkere!) lunch luisteren we nog een stukje klassiek. De galm in de zaal is mooi te horen, maar overstemt daardoor ook de instrumenten. Die, je raadt het al, prima neutraal worden weergegeven.

Grappig hoe je bij de popiejopie nummers zoveel details noemt (min of meer ongeacht het belang ervan) en bij klassiek helemaal niets dat informatief zou kunnen zijn 

[Martijn M]

Heren, nogmaals bedankt voor de komst! Het is altijd leuk om de hobby te delen met andere liefhebbers. De gesprekken, de discussies, de meningsverschillen en het tussendoor met z'n allen gefascineerd naar de klank en/of muziek luisteren: het is dat de meesten van jullie zo ver weg wonen, maar anders zou ik dit elke paar maanden wel willen doen .

Verder vind ik het natuurlijk leuk om te horen dat mijn 'kindjes' ook door andere mensen worden gewaardeerd. Bedankt voor de lovende woorden. Termen als "anti-WAF" en "lelijk als de nacht" neem ik in deze context maar ter kennisgeving aan . Maar akkoord; dit aspect is voor verbetering vatbaar en dat gaat ook nog wel gebeuren.

Kwabbernoot merkte op dat de geluidsniveaus gedurende dag voor hem geregeld wat te hoog waren. Daar kan ik me wel in vinden. In feite heeft de meeste muziek dergelijke niveaus niet nodig. Van de andere kant, soms is het wel lekker om even flink te knallen. Een luidspreker als deze heeft (net als die van Kwabbernoot zelf overigens) totaal geen last van dynamische compressie. Dat maakt dat je het geluid vaak zonder het door te hebben ongenadig hard zet. Gistermiddag hebben we langdurig op niveaus van ruim boven 100 dB gemiddeld gedraaid. Dat is hard en ik doe dat normaal gesproken eigenlijk maar zelden. Desalniettemin vind ik dat sommige tracks – zoals Insides van Jon Hopkins – op dergelijke niveaus wel beduidend beter overkomen  .

@EJ,
Toen je iets meer dan een jaar geleden bij mij op bezoek was om mijn Unbaffled Dipoles te beluisteren, was je heel enthousiast over de set: http://www.htforum.nl/yabbse/index.php?topic=101939.msg1799827#msg1799827 Ik heb gedurende enkele maanden vele uren gespendeerd aan het fine-tunen van de klank van die luidsprekers en naar mijn mening klonken ze dan ook inderdaad heel goed. Naar mijn mening zijn mijn huidige luidsprekers echter beter. Hoewel je het niet concreet zegt, lijk je van mening dat de dipolen in jouw oren beter klonken. Het verschil van mening zou aan verschillende zaken toegeschreven kunnen worden. Ten eerste was de ruimte anders. De woonkamer waar de dipolen in stonden was met zijn ongeveer 4,5  bij 11,5 meter beduidend groter dan mijn huidige luisterruimte van zo'n 4,5 bij 6,5 meter. Bovendien is de woonkamer veel meer 'aangekleed', met (boeken)kasten, bankstellen en andere meubels. De huidige luisterruimte is betrekkelijk leeg en akoestisch gezien iets minder ideaal, alhoewel ik met dempingspanelen een hoop flutter-echo's en andere narigheden hebben weten te elimineren.
Ten tweede zou het simpelweg een kwestie van smaak kunnen zijn. Zoals ik al eerder in dit topic heb verteld, houden de meeste mensen van een neutraal afgestemde luidspreker. Dat betekent echter niet dat iedereen precies dezelfde luidspreker als ideaal zou beschouwen. Er is meer aan een luidspreker dan de tonale afstemming. Kort gezegd (in subjectieve bewoordingen) kan een elektrodynamische dipool inderdaad wat losser en luchtiger klinken, waarbij het lijkt of het geluid vanuit het luchtledige ontstaat. Mijn huidige uni-directionele luidsprekers geven een veel tastbaarder, meer strak omlijnd en direct geluid met nog minder kleuring. Op veel geluidstechnische aspecten is mijn Olympus de betere speaker en ik denk dat een speaker als deze zeer geschikt zou zijn voor in een mastering studio. De dipool had echter de eigenschap dat het alles misschien wel mooier liet klinken dan het was. Dat is toch ook wel prettig   . Alle aspecten meegewogen gaat mijn persoonlijke voorkeur uit naar de Olympus, maar ik kan het me voorstellen als je het geluid van de dipool als prettiger hebt ervaren.

Wat betreft het laag ben ik het eigenlijk niet met je eens. Naar mijn mening is de laagweergave juist heel goed. Het is wellicht contra-intuïtief om meerdere subwoofers te verspreiden door de ruimte, maar eigenlijk heeft het alleen maar voordelen. Bij lage frequenties is de ruimte dominant, niet de luidspreker. Je hoort dan ook hoofdzakelijk staande golven. Fase-relaties, richting en looptijden spelen feitelijk geen rol, omdat de effecten ervan worden gemaskeerd door de staande golven. In elke ruimte heb je hoe dan ook te maken met staande golven. Ze zorgen ervoor dat je voor een gegeven frequentie op de ene plaats een dip hebt en op een andere een piek. Bovendien brengen ze 'ringing' in het tijddomein met zich mee. Staande golven zijn de grootste vijand als het gaat om het goed krijgen van de laagweergave in kleine ruimtes.

De ruimte waar mijn set in staat opgesteld is in het laag zo lek als een mandje. Dat heeft als nadeel dat ik er veel energie in moet pompen om voldoende laag te horen, maar de hoge mate van demping is voordelig omdat staande golven daardoor minder prominent zijn. Tussen de zijwanden van steen bestaan weliswaar nog steeds sterke staande golven, maar die heb ik weten te elimineren door plaatsing en instelling (gain, crossover en fase) van de subwoofers. Op de luisterplek is het laag onder 100 hertz afgezien van een zeer smalbandige dip op 90 hertz vlak binnen +/- 2,5 dB, met bovendien een zeer beperkte ruimtelijke variatie op en rondom de primaire luisterplek. Dat is een zeer goed resultaat en ik ken maar een paar andere sets waarbij een vergelijkbaar resultaat behaald is. Om dat resultaat te bereiken heb ik trouwens slechts één EQ toegepast (op 26 hertz).

Ook in de rest van de ruimte is de laagweergave beter dan het met één of twee subs zou zijn, maar met name in de erker (waar de meesten het grootste deel van de tijd hebben gestaan of gezeten) is het laag wat problematisch. Dit is volkomen normaal en in de meeste situaties is de ruimtelijke variatie van het laag veel groter dan hier.

De hoge mate van demping in de vloer, het plafond en twee wanden van mijn ruimte zorgt ervoor dat staande golven meer gedempt zijn; de wanden nemen energie weg uit de staande golven. Een nadeel is zoals al gezegd dat de subwoofers relatief hard moeten werken. Een tweede nadeel is dat de je soms hoort dat de wanden, de vloer en met name het glas in lood meetrillen met de basnoten. Bovendien is het trillen van de vloer en dat van de bank waar je op zit ook goed voelbaar. Dat laatste zou je als een nadeel kunnen zien, maar ik vind dat zelf eigenlijk wel heel prettig – bastonen die je niet alleen hoort maar ook voelt maken de beleving voor mij wat meer fysiek. Wellicht wekt het voor sommige anderen de indruk dat het laag zelf niet strak wordt weergegeven.

Dan het vergelijk van mijn eigen apparatuur en de door Huub meegebrachte spullen. Om maar meteen met de deur in huis te vallen: ik ervoer niet de wereldschokkend grote verschillen die enkele van de overige aanwezigen ervoeren. Desalniettemin moet ik erkennen dat ik wel het idee had dat er verschillen waren. In tegenstelling tot Huub dacht ik geen verschillen in tonale balans te horen, maar de klank leek iets luchtiger met zijn apparatuur. Of ik de verschillen die ik dacht te horen in een blinde test zal weten te herkennen waag ik te betwijfelen, maar ik sta er voor open om op termijn eens uit te kijken naar andere apparatuur. Ik heb plannen om het aantal DSP's in mijn systeem terug te brengen tot één en ik heb onderdelen liggen voor een Hypex UcD versterker. Bovendien heb ik een audiofiele vriend die elektrotechnicus is en veel verstand van o.m. versterkers heeft. Hij kan mij misschien helpen met het maken van een goede versterker. Ondanks de ervaring van gisteren ben ik nog altijd van mening dat de luidsprekers, plaatsing en akoestiek veruit de belangrijkste onderdelen van een hifi-set zijn.

[yorkie13]

@keyser

het lijkt met op zich een heel mooi systeem wat je nu hebt staan.
de beschrijving van sommige luisteraars die de set gehoord hebben , lijkt een beetje op het dipool systeem
welke ik ook gehad heb.

Erg mooi, maar op een bepaald vlak ga je erg ver om de boel te perfect proberen af te regelen.

Misschien te veel van het goede , en dus niet ieder zijn smaak.

Ik ga me komende tijd eens verder in een cardioide laag systeem verdiepen.

[Martijn M]

Bas,
Tijdens je bezoek en dan meer specifiek vooral tijdens de lunch werd duidelijk dat we nogal verschillend over geluidsweergave denken en op een geheel verschillende manier luisteren.

Voor mij zijn muziek en geluidsweergave in principe twee verschillende zaken.
In de auto of bij wijze van spreken via een wekkerradio kan muziek mij in principe evenveel raken als dat het via mijn set doet. Dat wil zeggen, de mate waarop de muziek mij emotioneel meevoert is veel meer een kwestie van mijn eigen gemoedstoestand dan van de weergavekwaliteiten van de set waarop de muziek wordt afgespeeld. Het echt in de muziek getrokken worden komt voor mij vaak bij toeval; het is niet iets dat ik kan afdwingen door naar een zeer goede geluidsweergave te luisteren.

Als ik daarentegen de geluidskwaliteit van een set beoordeel in een luistertest, kan ik dat feitelijk even goed met muziek die mij totaal niets doet als met muziek die ik mooi vind. Cruciaal is voor mij dat ik de opname goed ken en doorgaans gebruik ik bij voorkeur goed opgenomen materiaal, zodat de kans groot is dat fouten die ik constateer toe te schrijven zijn aan de set en niet aan de opname. Als ik er speciaal voor ga zitten om de klankkwaliteit van een set te beoordelen, gebeurt het me eigenlijk nooit dat ik echt word meegenomen in de muziek. Technisch luisteren vergt concentratie – van muziek genieten doe ik wel in mijn eigen tijd .

Als ik het goed begrijp zijn het beoordelen van een set en het genieten van muziek voor jou onlosmakelijk met elkaar verbonden. Naar mijn mening maakt een dergelijke visie het veel lastiger om een set te beoordelen, want je gemoedstoestand wordt op die manier een belangrijke factor voor wat betreft je oordeel over de set. Zouden de frustraties van de ochtend en het vooruitzicht van het opnieuw uren aan de grillen van het door storm geteisterde openbaar vervoer te worden blootgesteld de mate waarop je jezelf kon openstellen voor de muziekbeleving niet hebben beïnvloed?

Desalniettemin vond ik het een gezellige middag en kon ik de discussie wel waarderen. Ik ben benieuwd naar hoe je zoektocht naar een audio-set zich verder zal uitvouwen en waar je uiteindelijk mee thuis zult komen!

@AbZ,
Welkom terug!

[Martijn M]

Ja, ik vind dat je een geweldig systeem hebt gebouwd. Bovenstaande is wat theoretiseren over de ervaring. Plaatsing is absoluut, klankkleur geweldig neutraal. In eerste instantie vielen de stemmen wat op, maar later bleek dit "probleem" verdwenen te zijn. Was het misschien de opname? Is je systeem zo kritisch dat ook de minder goede goede opnames door de mand vallen? Of is er met het terugbouwen het "foutje" gecorrigeerd?

Dit was ik nog even vergeten.

Ik kan het niet met zekerheid zeggen, maar waarschijnlijk stonden de Olympus speakers tijdens de eerste sessie waarbij we met mijn eigen apparatuur luisterden uit fase met de subs. Daardoor zou er een gat in de response moeten hebben gezeten rond 100 hz. Met Huubs apparatuur en bij de laatste sessie waarbij mijn eigen apparatuur weer speelde stonde de fase sowieso weer goed.

[HuubF]

... Dan het vergelijk van mijn eigen apparatuur en de door Huub meegebrachte spullen. Om maar meteen met de deur in huis te vallen: ik ervoer niet de wereldschokkend grote verschillen die enkele van de overige aanwezigen ervoeren. Desalniettemin moet ik erkennen dat ik wel het idee had dat er verschillen waren. In tegenstelling tot Huub dacht ik geen verschillen in tonale balans te horen, maar de klank leek iets luchtiger met zijn apparatuur. Of ik de verschillen die ik dacht te horen in een blinde test zal weten te herkennen waag ik te betwijfelen, maar ik sta er voor open om op termijn eens uit te kijken naar andere apparatuur. Ik heb plannen om het aantal DSP's in mijn systeem terug te brengen tot één en ik heb onderdelen liggen voor een Hypex UcD versterker. Bovendien heb ik een audiofiele vriend die elektrotechnicus is en veel verstand van o.m. versterkers heeft. Hij kan mij misschien helpen met het maken van een goede versterker. Ondanks de ervaring van gisteren ben ik nog altijd van mening dat de luidsprekers, plaatsing en akoestiek veruit de belangrijkste onderdelen van een hifi-set zijn.

Keyser, ik heb de afgelopen tijd eens gelet op de beschrijvingen die de mensen hebben gegeven van het geluid bij jou. Er zit een bepaalde teneur in. Algemeen wordt erkend dat je speakers top zijn, daar is niets mis mee. Maar alle recensenten komen met klachten die m.i. te maken hebben met hetzelfde (even uit mijn hoofd): uitklinken van instrumenten, magertjes, digitaal, niet in de muziek getrokken.

Waar ik de laatste jaren heel erg op let is het middengebied. Daarin zit veel van het leven van een instrument of stem. En dat (althans, het relatief ontbreken ervan) is wat mij persoonlijk dan ook het meest opviel. Omdat Chansig ook altijd erg op stemmen let zat zijn oordeel ook in die richting.

Op zich ben ik het wel met je eens dat luidsprekers, plaatsing en akoestiek erg belangrijk zijn voor het geluid. Maar daarin heb je nu wel zo'n beetje de grens bereikt lijkt me. Is dit dan je eindstation? Waarom zijn de oordelen dan niet dolenthousiast en probeert iedereen ook een ouwe Sony cd-speler en stoffige NAD geïntegreerde versterker te scoren?

Goed doordachte speakers als die van jou, in jouw akoustiek in zo'n mooie ruimte, notabene met electronische correctie van de akoestiek, zouden met een 'normale' aansturing iedereen volledig sprakeloos moeten maken.

[AbZ]

In de auto of bij wijze van spreken via een wekkerradio kan muziek mij in principe evenveel raken als dat het via mijn set doet. Dat wil zeggen, de mate waarop de muziek mij emotioneel meevoert is veel meer een kwestie van mijn eigen gemoedstoestand dan van de weergavekwaliteiten van de set waarop de muziek wordt afgespeeld. Het echt in de muziek getrokken worden komt voor mij vaak bij toeval; het is niet iets dat ik kan afdwingen door naar een zeer goede geluidsweergave te luisteren.

Grotendeels mee eens.  Je kunt emotie tot op zekere hoogte wel afdwingen door een bepaalde manier van luisteren, maar dat zit idd niet in de set.  Uit een andere discussie:

als ik een héél specifieke audio setup nodig zou hebben voor de emotie in/uit/met/rond muziek, dan zou ik me ernstig zorgen maken.

[Martijn M]

RA SUBS,

Een dipool en een uni-directionele luidspreker zoals mijn Olympus klinken naar mijn mening juist nogal verschillend. Er zijn wat overeenkomsten, zoals het boxloze geluid en de gelijkmatigheid van het afstraalgedrag, maar zoals ik hierboven al kort beschreef klinken ze toch wel anders. Mijn dipoolluidsprekers hadden een wat softere klank en waren betrekkelijk vergevingsgezind voor minder goede opnames. Ze zetten een groot, vol en luchtig beeld neer. De Olympus is veel eerlijker en neutraler. Harde randjes worden niet weggepoetst, maar ook niet uitvergroot. Het is heel erg dat je eruit krijgt wat je er in stopt. Met een goede opname word je naar mijn mening rijkelijk beloond. Een aspect waar de Olympus in verhouding bijvoorbeeld heel goed op presteert is drukke, dynamische muziek met een breed frequentiespectrum. Met name bij hoge afspeelniveaus wilde het geluid met de dipolen wel eens een beetje dichtlopen. Met de Olympus gebeurt dat nagenoeg niet, mits de opname van goede kwaliteit is.

Om eerlijk te zijn snap ik niet wat er verkeerd kan zijn aan het optimaal afregelen van een set. Mijn voorkeur gaat uit naar neutraal, zonder kleuring. Zou ik de fase van één van de subs bijvoorbeeld zo moeten draaien dat de staande golven weer wat meer hoorbaar worden?

[Martijn M]

Je hebt een punt, Huub. Inmiddels heb ik heel wat luisteraars over de vloer gehad. Een aantal mensen vonden de tonale balans precies goed. Anderen vonden bijvoorbeeld het laag iets te aanwezig, of juist wat aan de magere kant; weer een ander zou graag iets meer hoog willen terwijl een ander het hoog iets te veel van het goede vindt - dat zijn wellicht kwesties van welke tonale balans je gewend bent of wat je smaak is (en het zijn bovendien zaken die eenvoudig te veranderen zouden zijn), maar afgezien daarvan is op een enkeling na eigenlijk iedereen wel enthousiast over het geluid. Afgezien van een paar echte non-believers is er echter nog een overeenkomst tussen de luisteraars: bijna iedereen denkt dat het geluid enorm zou profiteren van andere elektronica. Na gisteren ben ik daar nog niet geheel van overtuigd, maar ik ben wel voldoende nieuwsgierig geworden om dat pad verder te onderzoeken.

[Bas Akkerman]

Zouden de frustraties van de ochtend en het vooruitzicht van het opnieuw uren aan de grillen van het door storm geteisterde openbaar vervoer te worden blootgesteld de mate waarop je jezelf kon openstellen voor de muziekbeleving niet hebben beïnvloed?

Ik zal zeker niet ontkennen dat dit een rol heeft gespeeld. Ik vind wel dat je daar nu een te grote invloed aan toeschrijft. Het is niet zo dat ik daardoor niet meer in staat ben geweest om technisch te luisteren. Dat geldt ook voor de beschreven ervaringen van anderen.
En laat ik duidelijk zijn dat ik het over je hele set heb. De keten ervoor had naar mijn mening een grote invloed op het "digitaal" klinken. De luidsprekers lieten dat horen, en dat is alleen maar een compliment. En zie dit als ervaringen, niet als kritiek op jou.

Misschien heb ik erover heen gelezen, maar wat veranderde er voor jou toen de andere componenten in de keten kwamen?