Electrickery | Appletje, maar geen eitje

[Bas Akkerman]

Het begin. Met dank aan mijn ouders!
"Hallo allemaal,

Al een lange tijd wil ik een mooie stereoset. Na wikken en wegen ga ik deze uiteindelijk een mooie plaats in de woonkamer geven."



Zo begon ruim een jaar geleden mijn introductie op dit forum waarin ik mijn wens naar een mooie set uitte. Inmiddels is die er en hoe! Maar laat ik beginnen bij het begin.

[spoiler]In 1978 zag ik in Bethlehem het levenslicht. Ziekenhuis Bethlehem voordat jullie denken dat ik aan een Messiascomplex lijd. Ik werd geboren met een open rug, vandaar dat ik nu in een rolstoel zit. Erg? Nee, ik heb mijn verstand (volgens mij), mijn gevoel en mijn oren nog, veel meer heb je in het leven en zeker op dit forum niet nodig. Misschien wat een persoonlijk begin, maar omdat velen al weten dat ik in een rolstoel zit en ik vaak de vraag krijg hoe dat komt, vond ik het wel goed dit even te vertellen.

Kan ik zeggen dat ik van kind af aan ben opgegroeid met muziek? Een beetje. Mijn ouders draaiden altijd veel muziek en mijn broertje en ik speelden in de woonkamer met lego, houten blokken, kastelen en treinen. Muziek was dus eigenlijk altijd wel op de achtergrond en vaak was dat Nits, Fleetwood Mac, Harrie Jekkers, Enya en vast nog veel meer waar ik nu zo snel niet op kom. Met de koptelefoon luisterden we dan naar die muziek en het was vaak vechten wie de koptelefoon kreeg. Ook op onze kamer hadden we al vrij snel een cassettespeler, een versterker en wat luidsprekers. Grappig genoeg vond mijn broer vaak dezelfde dingen leuk en konden we intens genieten van kleine melodietjes in liedjes die we dan keer op keer speelden. Bij familie op bezoek hoorden we weer andere muziek en vooral onze oude neven waren van invloed. Muziek werd iets magisch en dat is tot op de dag van vandaag zo gebleven.

Op den duur werden we pubers en veranderde onze smaak drastisch. Hij ging voor Sepultura, Metallica, Prodigy, Nirvana (ik hoor gejuich! ). Ik vond Clannad en vooral Depeche Mode helemaal te gek. In nu onze eigen kamers boden we wat dat betreft wel op wie het hardst kon. Helaas won hij vaak door zijn muziekkeuze.
Op mijn 12e verjaardag volgens mij kreeg ik echt mijn eigen set, mét cd-speler waar ik apetrots op was. Daar heb ik heel lang over gedaan en niets aan veranderd, omdat ik video en tv leuker vond om te kopen, tot ik op 19-jarige leeftijd mijn huidige vrouw leerde kennen. Die had ook een eigen set en dat klonk al heel wat beter met de losse luidsprekers. Nu ik dit zo schrijf, herinner ik me dat ik toen al wel bezig was met het goed opstellen van de luidsprekers. Of bijvoorbeeld in het ziekenhuis waar ik een metalen spuugbakje op een simpel wekkerradiootje zette om het geluid beter te krijgen. In ieder geval hebben we ook met de set van mijn vrouw heel lang gespeeld om het laatste jaar met wat spullen van mijn broer te luisteren.

De wens voor een goede, eigen set was er al een tijdje. Destijds spaarden we echter om een kindje te kunnen adopteren en dat had logischerwijs prioritiet. Toen dat uiteindelijk niet doorging, hadden we wel veel gespaard. Na veel denken en overleggen met mijn vrouw besloten we om op zoek te gaan naar een mooie set. Aangezien mijn vrouw niet zo geduldig is als ik en "van al die apparaten niet zo'n verstand en geen interesse heeft", ben ik zelf de zoektocht begonnen. Een jaar geleden dus.[/spoiler]

Op zoek naar synergie
Een uitgebreid verslag van mijn zoektocht kun je hier vinden, zeker de moeite waard om door te lezen omdat het allerlei overwegingen beschrijft die ik heb gehad tijdens het zoeken naar een mooie set.

Ik begon eigenlijk vrij blanco aan de zoektocht. Misschien is blanco niet het goede woord, want ook ik heb mijn voorkeuren. Maar ik wist én nog niet zo goed wat ik mooi vond én wat al die verschillende luidsprekers, versterkers, kabels, cd-spelers nou eigenlijk met het geluid deden.
Langzamerhand werd me dat duidelijk en ook dat ik behoorlijk kritisch ben op hoe sets mijn manier van muziek verwoorden. Samenvattend kwam ik tot het volgende:

[spoiler]Met luidsprekers ben ik begonnen, omdat die naar zeggen de grootste invloed hadden op de uiteindelijke geluidsweergave. Vele luidsprekers hadden eigenschappen die ik niet kon waarderen: te incoherent, te donker, te schel, zwabberige bas, te lief of juist te upfront. Uiteindelijk merkte ik dat twee luidsprekers deden wat wilde. Laten horen wat er in de keten ervoor gebeurde en zo min mogelijk zelf toevoegden. Dat klinkt technisch maar is voor mij een noodzakelijke eigenschap om muzikaliteit door te geven.
Daarom maak ik nu ook meteen de stap naar de bron. De overwegingen van de versterking vertel ik zo. Wat betreft de bron merkte ik dat ik op zoek was naar een combinatie van Naim en Linn. Daarmee bedoel ik het ruige en de slamm, het swingende van Naim. Tegelijkertijd de verfijning en de gelaagdheid, de flow van Linn. Ik wil namelijk alle muziek kunnen draaien en niet "veroordeeld" zijn tot alleen die muziek die lekker klinkt op de set. Een master of trades dus.

Moeilijk uit te leggen, maar één van de meest boeiende dingen in de muziek vind ik het samenwerken van de "inner notes" en de "outer notes". Met "inner notes" bedoel ik de nuances in een stem en instrument. Bijvoorbeeld een gitaar; de snaren die worden aangetrokken, losgelaten, trillen van de snaren, klinken van de kast, echo in de kast, terugkaatsen van die echo op de kast en snaren, uitsterven van de snaren en de kast. Allemaal details die een gitaar echt maken.
"Outer notes" is de samenhang tussen de "inner notes", de samenwerking, maar ook akoestiek in de opname en plaatsing. Dat zorgt voor flow, betekenis, drive. Het grotere plaatje dus.
Het moeilijkste en voor mij het belangrijkste is de balans tussen "inner notes" en "outer notes". Teveel van het eerste geeft teveel details en leidt af van de muzikale boodschap. Teveel van het tweede maakt de muziek te grof en leidt ook af.

De versterking is ten slotte de schakel tussen bron en luidspreker en moet letterlijk doen wat het zegt, versterken. De informatie van de bron versterken, zodat deze doorgegeven kan worden aan de luidsprekers. En tegelijkertijd de luidsprekers voldoende aan kunnen sturen om deze informatie daadwerkelijk te kunnen tonen. Een heel belangrijke schakel dus en naar mijn inziens vaak onderschat. Terwijl wat hier mis gaat de rest van de set teniet kan doen.

Interconnects, luidspreker- en stroomkabels ten slotte. Die zijn een verbinding tussen de componenten, het smeermiddel. Dat woord kies ik bewust, omdat het ook daar op mis kan gaan. De kabels moeten de sterke kwaliteiten van de set niet in de weg staan. Bijvoorbeeld door een scherpe klank toe te voegen, iets dat ik vaak heb met pure zilveren kabels.

De akoestiek, eigenlijk de tweede luidspreker. Bij mij nog een onderdeel waar ik nog aan met werken. Door middel van bijvoorbeeld een vloerkleed en akoestisch plafond ga ik daar in de toekomst mee aan de slag.

Als allerlaatste verreweg het allerbelangrijkste van de set, het ultieme setonderdeel en niet zomaar te koop; synergie tussen de onderdelen. Het is geen kwestie van de beste onderdelen bij elkaar en klaar. Het is uitproberen, testen, bijschaven, weghalen, toevoegen, nieuwsgierig zijn én je eigen oren vertrouwen in combinatie met smaak. Het is ook het onderdeel waar het minste aandacht aan wordt besteed naar mijn idee. Als er iets niet bevalt in de set, wordt er één onderdeel uitgepakt, als boosdoener afgedaan en vervangen. Er wordt dus niet getest, vergeleken of met de eigen oren gehoord binnen de eigen set. Voor mij is het ook dé reden om de set in een keer te kopen en niet eerst een goedkopere set om van daaruit te verbeteren.[/spoiler]

Kill your darlings
Omdat ik alles opschreef over mijn belevenissen tijdens de luistersessies, kreeg ik ook veel opmerkingen en suggesties. Over het algemeen heel nuttig en ik vind het leuk dat mensen zo begaan zijn. Soms ook verwarrend, omdat mijn keuzes zo anders waren dan vele anderen dingen hoorden. In apparatuur is misschien veel verschil, maar dat is nog niets vergeleken met de meningen van anderen.
Beetje bij beetje kwam ik richting de set die ik voor ogen had. Helaas betekende dat ook keuzes en moest ik dingen laten vallen. Een tweetal apparaten wil ik graag uitlichten die een diepe indruk op me hebben achtergelaten, maar die het niet zijn geworden.

1.   Magnepan 1.7. Een dijk van een luidspreker, ondanks al zijn eigenaardigheden. Niet zozeer technisch als wel in de versterkeuze die heel kritisch ligt, maar ook in zijn formaat. Maar mocht je in de markt zijn voor nieuwe luidsprekers en wil je er moeite voor doen om ze te laten zingen én je hebt er ruimte en goodwill voor, dan is dit simpelweg een koopje. Zo groot als ze zijn, zo makkelijk verdwijnen ze in het geluidsbeeld. Prachtig!
2.   Spectral DMC-15. Deze voorversterker is bloedmooi. Niet eens wat uiterlijk betreft, maar wel het beeld dat hij weet voor te schotelen. Volgens sommigen is de voorversterker op de luidsprekers na de belangrijkste schakel in een set. Door de Spectral begrijp ik wel waarom! Wat een echte, plastische, vloeiende, gedetailleerde weergave gaf deze versterker. Ik had tijdens het beluisteren meermaals de neiging om van mijn luisterplek te komen en de artiesten, instrumenten en geluidjes aan te raken. Maar ook een eerlijke voorversterker die genadeloos afrekent met mindere opnames. En dat was voor mij een te groot struikelblok met een platenkast vol met mindere opnames. Muziek gaat voor de apparatuur wat mij betreft.

De uiteindelijke keuze. Met dank aan mijn oren en mijn vrouw
Ok, helder wat er niet is gekomen, wat dan wel? Hieronder geef ik een overzicht van de twee sets waar ik een keuze uit heb gemaakt.

[spoiler]Set 1
Bron
Linn DSM, Resolution Audio Opus 21 CD, Resolution Audio Opus 21 PS (voeding)

Versterker
Resolution Audio Opus S80

Luidspreker
Harbeth Monitor 30

Luidsprekerkabel
Cardas quadlink (bi-wire)

Interlink
N.v.t. door de opbouw van de Resolution Audio-set

Netsnoeren
Onbekend

Subwoofer
Velodyne DD 18

Set 2
Bron
Van Medevoort DAC 466

Versterker
Lavardin IS Reference

Luidspreker
Magnepan 1.7

Luidsprekerkabel
Nordost Baldur

Interlink
Transparent digitale interlink USB
Nordost Baldur RCA

Netsnoeren
Nordost Powercord Purple Flare
Lavardin CRM powercord

Subwoofer
geen

In het onderstaande overzicht vat ik de sterke punten van de sets samen. Met de nodige kanttekeningen.
De belangrijkste vind ik dat ik de sets in twee verschillende luisterruimtes heb gehoord. Een andere akoestiek dus die sowieso anders zal zijn dan bij mij thuis. Daarnaast is onderstaande samenvatting altijd uit het geheugen en daardoor grof, de sets heb ik niet heel kort na elkaar gehoord. Zie het ook niet als een lijstje waar je naar gelieve leuke puntjes uit kan halen. Het blijft gaan om synergie en daar doet onderstaande samenvatting geen recht aan. Wat mij betreft gaat het niet om 'de meeste stemmen gelden'. Tot slotte heb ik dit overzicht niet op voorkeursvolgorde staan, stage is dus voor mij niet belangrijker dan bijvoorbeeld decay. Het is puur een omschrijving om mezelf wat meer lucht in de kop te verschaffen.

1. Stage
Het is altijd lastig te beoordelen in twee verschillende ruimtes. Set 1 geeft een wat bredere stage, vermoedelijk ook door positieve reflectie van de zijwanden. Toch wint Set 2 het hier, ook wat hoogte-afbeelding betreft. Daarbij heb ik nog net wat meer het idee dat de artiesten in de ruimte staan, het "being there-gevoel" is groter.

2. Grootte - schaal instrumenten
Set 2 doet dit ook beter, maar dat is wel een tweesnijdend zwaard. De manier waarop de opname is gedaan en waar de microfoons hangen is duidelijker te merken. Een gitaar kan dus mooi afgebeeld zijn, maar kan ook bigger than life zijn (als de microfoon dicht bij de gitaar stond) en daardoor meer indringend zijn.

3. Dynamiek
Een lastige. Ik ben geneigd te zeggen dat Set 1 hier wint. Wellicht door een nog betere controle op de luidsprekers, maar ook door betere microdynamiek. De subwoofer zal ook zeker een rol hierbij spelen.

4. Decay -  uitsterven noten
Set 1 doet dit beter in drukke passages, waar de inner notes en ook het uitklinken van bijvoorbeeld snaren makkelijker worden weergegeven. De subwoofer zal ook wat lucht verschaffen, waardoor er meer ruimtelijke decay is. Set 2 doet het juist weer beter bij wat rustiger muziek en heeft als voordeel dat deze net wat verder doorloopt in het hoog voor mijn gevoel. De winnaar is Set 2 wat mij betreft.

5. Klank
Set 1, dat is een duidelijke winnaar. De DAC in de Resolution Audio doet dit beter dan de Van Medevoort, in ieder geval vanuit mijn geheugen. De Magnepan kán dit beter doorgeven dan de Harbeth verwacht ik. In dit geval is het echt "source first" die de winnaar bepaalt.

6. Tonale balans
Set 1 heeft in de Resolution Audio een geduchte speler. Een soortgelijk vergelijk als hierboven, waar de Harbeth en de luidsprekerkabels net wat warmte meegeven op het totaalbeeld. Zeker niet altijd verkeerd, het is naar mijn idee ook een van de redenen dat ook mindere opnames meer genietbaar zijn.

7. Snelheid
Mmm, ja, Ik kies toch voor Set 2. De combinatie van de Lavardin en vooral de Magnepan is net wat sneller en puntiger. Het geluidsbeeld komt ook wat zwarter over. Als het om basweergave gaat, wint Set 1. Niet alleen de subwoofer is snel, ook de Harbeth hebben een heerlijke, snelle bas.

8. Detail
Set 1, maar dit vind ik misschien wel de lastigste. Uit mijn geheugen is set 1 net wat gedetailleerder, vooral ook in de inner notes. Maar zou ik ze direct naast elkaar vergelijken, zou de uitkomst zo andersom kunnen zijn.

9. Neutraal
Geen van beiden, als zoiets als neutraal überhaupt bestaat. Ik denk dat ik set 2 net wat neutraler vind. Maar ook hier is dat een tweesnijdend zwaard als het gaat om slechtere opnames.[/spoiler]

Uiteindelijk is het de set met Resolution Audio die er nu zo prachtig in mijn woonkamer staat (te spelen). De Anniversary Edition van de Harbeth Monitor 30.1 is het uiteindelijk geworden en is een nog opener en gedetailleerder luidspreker dan Monitor 30. De Linn-streamer heb ik uit budgetoverwegingen nog niet. Maar er komt zeker een streamer in de toekomst.

Ik weet het een enorm inleidend verhaal. Maar ik vind het wel belangrijk te vertellen. En vooral ook leuk om de afgelopen zoektocht met jullie te delen! Mocht je nog wat te lezen willen hebben? Hieronder heb ik een overzicht gemaakt van de luistersessies.

Verslagen van de zoektocht. Met dank aan de winkeliers en jullie allemaal!

15 juni 2011           Verslag van luistersessie bij Multifoon en Hifi-Studio Zwaard
23 juni 2011           Verslag van luistersessie bij Hifi-Studio Zwaard en Snijders Hifi
30 juni 2011           Verslag van luistersessie bij Beter Beeld en Geluid
10 juli 2011            Topic aangemaakt voor mogelijke akoestiekaanpassingen
15 juli 2011            Verslag van luistersessie bij PLS Audio
31 juli 2011            Verslag van luistersessie bij Rik Stoet
09 augustus 2011   Verslag van luistersessie bij De Jong&Warnaars
12 augustus 2011   Verslag van luistersessie bij forumlid Audiofiel
14 augustus 2011   Apart topic aangemaakt voor adviezen en tips voor het HT-gedeelte
25 augustus 2011   Verslag van luistersessie bij Sense Of Music
3 september 2011   Verslag van luistersessie bij Hifi Studio Wilbert
17 november 2011  Verslag van luistersessie bij Studio Alkmaar
28 maart 2012         Verslag van 2e luistersessie bij Hifi Studio Wilbert
30 maart 2012         Verslag van 2e luistersessie bij Beter Beeld&Geluid
4 april 2012              Verslag van 2e luistersessie bij Hifi Studio Zwaard
10 en 16 mei 2012  Verslag van 2e en 3e luistersessie bij Studio Alkmaar
18 mei 2012             Verslag van 3e luistersessie bij Beter Beeld&Geluid
31 mei 2012             Verslag van 4e luistersessie bij Studio Alkmaar
5 juli 2012                Verslag van 4e luistersessie bij Beter Beeld&Geluid
26 juli 2012              De set thuis op proef...

De foto's. Met dank aan forumlid skyfox!

                                             



                                                

Wensenlijst cd's:

- Cobalt Blue | Michael Brook
- Why Try Harder (Greatest Hits) | Fatboy Slim
- Eingya | Helios
- Silence | Monolake
- Ghosts | Monolake
- Undark em-t 3396 | Undark
- Heinrich Schütz (1585-1672) – "prima pars Aspice pater piissimum filium" uit de Cantiones sacrae. | Capella Augustana o.l.v. Matteo Messori
- Johannes Brahms (1833-1897) – Allegro non troppo uit de 4e symfonie in e mineur Op. 98 | Berliner Philharmoniker o.l.v. Claudio Abbado
- Anthony Rother | Vom Urknall Zur Machine
- dEUS | Following Sea
- How To Dress Well | Total Loss
- Michael Kiwanuka | Home Again
- Nits | Malpensa
- Nits | Wool
- Peter Gabriel | Live Blood
- Alphex Twin | Drukqs
- Girl Names | The New Life
- Gazpacho | March Of Ghosts
- Tinariwen | Tassili
- Wilco | The Whole Love
- Oscar's Motet Choir | Cantate Domino
- Buddy Guy | Blues Singer
- Pete Namlook - Labyrinth (hele serie)

Akoestiek, dat is pas muziek!

Akoestiek is vaak een sluitpost, als er al echt aandacht aan is besteed. Ik ben van mening dat een redelijke set prachtig kan klinken in een goed aangepaste akoestische ruimte, een goede set kan hemels klinken. Nu wil ik van mijn woonkamer geen "akoestisch hol" maken, maar waar mogelijk wil ik akoestische aanpassingen maken die tegelijkertijd onopvallend of zelfs mooi zijn én de set zo volledig mogelijk tot bloei laten komen.

Hieronder heb ik een planning gemaakt en wat uitleg en metingen van forumleden toegevoegd.

[spoiler]Voorjaar 2013
- het aanpakken van de nagalmtijd in het midden en hoog door:
      - een mooi, hoogpolig vloerkleed
      - gordijnen
      - verder?
- experiment om de baspoorten van de Harbeth af te sluiten en de Velodyne daarna weer op de Harbeth aan laten sluiten
- informatie inwinnen over kosten en mogelijkheden van uit te voeren testen en materiaalkeuze

Zomer 2013
- laten testen om de precieze verbeterpunten in kaart te brengen
- sparen

Najaar 2013/winter 2014
- plaatsen van professionele maatregelen waarbij ik denk aan:
      - mooi afgewerkte basstraps (indien het experiment met het dichten van de baspoort niet bevalt)
      - plaat aan het plafond boven het luistergedeelte
      - diffusie

Lente 2014
- informatie inwinnen over stroomvoorziening
- testen van verschillende streamers en streamingmogelijkheden en digitale interlinks

Nog even de prachtige post van keyser om de zaken rond de akoestiek te schetsen:

Ik heb bij Bas geluisterd en gemeten en ik durf te stellen dat zijn ruimte profijt zou hebben van akoestische behandeling  . Naar mijn mening is het inhuren van een (dure) professional niet per se een vereiste - huiskamerakoestiek is geen 'rocket-science'. Door je goed in de materie te verdiepen en gezond verstand te gebruiken kom je zelf een heel eind. Mocht je toch graag een expert over de vloer willen, ik ken een goede (stuur me maar een PM als je wilt dat ik je met hem in contact breng).

Ten eerste is de galm in zijn ruimte te sterk. Dat kun je meten, maar veel belangrijker is dat je het kunt horen. RT-metingen zijn maar in een beperkte mate nuttig in een luisterruimte, want aan de aannames waarop de berekening van RT gebaseerd is wordt niet voldaan. Het belangrijkste probleem is dat het geluidsveld in je huiskamer verre van diffuus is. RT-metingen kunnen nuttig zijn (ik doe ze zelf ook heel vaak), maar je moet voorzichtig zijn met de interpretatie ervan.

Met een akoestisch plafond moet de te sterke galm goed te tackelen zijn. Ik zou op zoek gaan naar een goede leverancier - een belangrijk punt! Je wilt graag een plafond dat zo breedbandig en gelijkmatig mogelijk werkt. Op basis van ervaring en kennis van zijn producten zou een goede leverancier moeten kunnen inschatten welk plafond geschikt zou moeten zijn. Simulatieprogramma's kunnen daarbij houvast bieden, maar ook deze werken vaak op basis van de aanname dat het geluidsveld verregaand diffuus is. Pas op met overdemping, maar ook wat dat betreft zou ik vertrouwen op de expertise van de leverancier. Het is doorgaans lastig om goede betrouwbare meetgegevens te vinden van de eigenschappen van akoestische materialen- en constructies, op basis waarvan je vergelijkingen zou kunnen doen. De galm zou je echter ook kunnen verhelpen met het vloerkleed dat er gaat komen, een extra dempend bankstel, wat boekenkasten, gordijnen etc. . Meer meubels en parafernalia zorgen bovendien voor enige diffusie. Voor diffusie zou je ook groter diffusers kunnen gebruiken, maar dan gaat je kamer er al gauw uitzien als een studio. Want om goed te werken dienen die dingen erg groot en diep te zijn. Wat mij betreft horen ze niet thuis in de woonkamer - die van mij heb ik om die reden van de hand gedaan.

Ten tweede zou je kunnen denken aan reflectiebeheersing. Daarbij werpt zich de vraag op welke reflecties aangepakt zouden moeten worden. Sommige reflecties zijn voornamelijk nadelig, maar andere hebben een minder vervelend of zelfs aangenaam effect. De plafondreflectie is een goede kandidaat om compleet te dempen (hou daar rekening mee bij het kiezen van het plafond; wellicht kan een sterker dempend materiaal worden gekozen op de primaire reflectiepunten) en ook de vloerreflectie is hoofdzakelijk nadelig. Met een dik hoogpolig vloerkleed kun je de invloed die de vloerreflectie op imaging heeft aardig beperken. In het lagere middengebied is het effect van een kleed echter echter verwaarloosbaar. De horizontale reflectie zou je kunnen laten voor wat ze zijn - deze vertroebelen weliswaar het stereobeeld, maar ze zorgen ook voor een wat grootser geluid met een beeld 'breder dan de luidsprekers' (iets waar audio-recensenten over het algemeen dol op zijn ). Van de andere kant, bij Bas is de opstelling niet volledig symmetrisch en als ik me niet vergis ziet de rechter luidspreker wél een reflectie tegen de zijmuur en straalt linker speaker naar het liggende deel van de L van de kamer. Met een dempingspaneel op het reflectiepunt van de rechter speaker zal het beeld mogelijk wat scherper en symmetrischer worden, maar misschien is dat helemaal geen issue. De laatste discrete reflectie die een rol zal spelen in Bas' situatie, is die tegen de wand achter de luisterplek. Een flinke demper op die plek zal waarschijnlijk voor een betere afbeelding en een rustiger klankbeeld zorgen. Ik vermoed echter dat Linda nogal wat waarde aan daglicht hecht . Kwestie van prioriteiten . Een dik, zwaar gordijn dat tijdens het luisteren dichtgeschoven kan worden wellicht?

Een ander mogelijk probleem is flutter. In bijna alle woonkamers kun je wel een bron van flutter vinden. Flutter ontstaat makkelijk tussen weinig dempende parallelle wanden. Flutter herken je aan een repeterend 'zingggg'-geluid dat je hoort als je in je handen klapt terwijl je tussen die twee wanden staat. Flutter kun je verhelpen door wat demping aan te brengen op één van de wanden, of door diffusie. Een iets scheef hangend schilderij of een kastje op de juiste plek kan vaak al genoeg zijn. Je moet de ernst van een flutter echter ook niet overdrijven: als je er tijdens conversaties en op de luisterplek geen last van hebt, laat 't mooi voor wat het is. Je kunt makkelijk onderzoeken of flutters een probleem vormen door op de luisterplek te gaan zitten en een ander te laten klappen op de plek waar de luidsprekers staan. Als vanaf die locatie door het in de handen klappen geen hoorbare flutters worden gegenereerd, zullen je luidsprekers dat ook niet doen.

Ten slotte vormen staande golven een probleem. Staande golven heb je in elke ruimte en ze zorgen vaak voor aanzienlijke klankproblemen in de lage tonen. In het middengebied en het hoog kun je geluid dempen met resistieve absorbers (moeilijke term voor dempingsmateriaal), maar in het laag zijn de golflengtes dermate lang dat je zult moeten werken met dempingspanelen van meters dik om staande golven echt fatsoenlijk te dempen. Daarom worden in het laag doorgaans resonatoren gebruikt. Het vaakst zie je paneelabsorbers, maar je komt ook Helmholtz-resonatoren tegen. Resonatoren zou ik zelf niet aanraden voor in een woonkamer, want om significant effect te sorteren kosten ze je veel geld en ruimte (denk aan duizenden euro's en meerdere kubieke meters). Het kost geld, want als je het goed wilt doen, haal je er een professional bij die kan bepalen waar ze moeten komen te staan en die ze juist kan afstemmen. De kant-en-klare bass-traps die hier op het forum zo nu nu en dan de revue passeren, zetten feitelijk weinig zoden aan de dijk. Een goede bass-trap wordt gericht afgestemd en geplaatst. Idealiter pas je laagabsorptie echter al toe bij de constructie van de kamer. Zoals je weet pak ik staande golven doorgaans aan met meerdere subwoofers (feitelijk ingezet als actieve absorbers) en gebruik ik DSP voor het puntje op de I. Zelfs in een speciaal akoestisch ontworpen luisterruimte zul je nog staande golven hebben, dus zelfs in een dergelijke ruimte zou ik meerdere subs en DSP toepassen. Ik zou het jou daarom ook eerder aanraden dan bass-traps .

Succes!

En nog wat metingen:

Ik zou ook graag de metingen willen zien... Mijn metingen lieten een piek op 100 Hz zien van ongeveer +4 dB t.o.v. 1 kHz. Dat is zeker geen extreme boost en ik denk dat de lineariteit of non-lineariteit ook niet het probleem is. Het is de lange NAGALM in het laag die subjectief een bepaalde versmering geeft, die ongewenst is. Als je de baspoort sluit, dan zou het laag meer lineair kunnen worden, maar de langere nagalm blijft. In plaats van de speaker aan te pakken, zou je dus beter de ruimte aan kunnen pakken. Maargoed, het zou kunnen werken als een tijdelijke oplossing...

Heb ook een watervalgrafiek gemaakt bij Bas en heb hier toen de volgende probleemfrequenties kunnen detecteren:

28 Hz
50 Hz
68 Hz
87 Hz

In de anechoïsche metingen van Soundstage ligt het niveau op 100 hz ongeveer 3 dB hoger dan dat bij 1 khz. Bij HuubF heb ik aan de M30 gemeten en op basis van mijn metingen lijkt het er op dat de M30 iets meer energie rond 100 hz heeft dan de M30.1 die ik bij Bas heb gemeten (al zijn de metingen die ik gedaan heb niet afdoend - daarvoor zou ik bijv. buiten moeten meten). Al met al zou ik op basis van de metingen zeggen dat de M30.1 de betere, neutralere luidspreker is.

In de metingen die ik heb gedaan op en rondom de luisterplek bij Bas is een duidelijke benadrukking van het midlaag te zien. De Schroederfrequentie lijkt rond 250 te liggen. Daarboven zie je duidelijk de karakteristiek van de luidspreker terug: een mooie gelijkmatige curve met een dip in het presence-gebied. Je ziet ook dat de ruimtelijke variantie onder ongeveer 250 hz groter is dan daarboven.

Onder de Schroederfreqentie is de kamer dominant, zowel met betrekking tot wat je meet als tot wat je hoort. Als een luidsprekerontwerper er voor kiest om het laag rond 100 hz 3 dB te luid te maken, heeft dat feitelijk een relatief beperkt effect; de invloed van de ruimte is over het algemeen een stuk groter. In het gemiddelde van de metingen zie je dat het de response onder 250 oploopt. De luidspreker zal daar zeker een rol in spelen, (een dB'tje of 2, afgaande op de metingen in de dode kamer), maar de rest zal toch echt door de akoestiek veroorzaakt worden. Het is wat ongelukkig dat de piek van de luidspreker en ruimte een beetje samen lijken te vallen.

Wat hier klankmatig storend is, zijn zowel de amplitude als het na-ijlen in het tijddomein. Aan het tijddomein-aspect doe je niet veel op deze manier (wel iets, het na-ijlende geluid ligt eerder onder de gehoorgrens en zal makkelijk gemaskeerd worden), maar het amplitude-aspect kun je waarschijnlijk significant verbeteren. De piek rond 100 hz die de luidspreker nu genereert zal verdwijnen, waardoor resulterende piek wat minder groot zal zijn.

[/spoiler]

[Jumping Jack]

    

[tompj]

Mooi gedaan Bas zo alles bij elkaar. Bijzonder leesbare verhalen ook; complimenten voor de manier waarop je alles beschreven hebt.

En natuurlijk veel plezier morgen en alle dagen daarna!

[Marino]

Dat is nog eens prettig lezen, heel veel plezier met de set!

[Bas Akkerman]

Ik ga nog wel een inleidend verhaaltje maken hoor met geschiedenis en foto's. Maar ik vond dit wel een mooie opening, zo ben ik immers tot de set gekomen. De set die morgen gewoon van ons is. Heel bijzonder...

[Martijn M]

Veel plezier ermee!

[R]

Heel veel fun!!

[twani]

Mooi gedaan "Crea Bea" . En je niet weer verschuilen als je set er is straks, we willen meekijken

[tompj]

En Bas....die signature van je moet nu eindelijk, eindelijk vernieuwd worden hoor.

[Deleted Member 2]

Slaap je al?

Veel plezier en succes voor morgen en ver daarna Bas.

Heb je al een intekenlijst voor een luistersessie?

Groet,

Henk

[Bas Akkerman]

En Bas....die signature van je moet nu eindelijk, eindelijk vernieuwd worden hoor.

Done!

Slaap je al?

Veel plezier en succes voor morgen en ver daarna Bas.

Heb je al een intekenlijst voor een luistersessie?

Groet,

Henk

Haha, nog niet. Heel misschien deze week nog wat mensen. Dan is Linda twee weken vrij en daarna wil ik wel wat gaan plannen inderdaad!

[twani]

We zijn er klaar voor

[Eddye]

Vandaag is eindelijk de dag!
Vanavond foto's en natuurlijk een luisterverslag. 

Veel plezier vandaag, Bas.

[Bas Akkerman]

Welkom op dit live-blog. Ondergetekende zal jullie vandaag op de hoogte houden van de ontwikkelingen in huize Akkerman. Daar zal vandaag het één en ander aan mooie muziekapparatuur worden afgeleverd.

8:20u Start van de dag Bas ligt op dit moment op de bank met een bak yoghurt en cruesli te luisteren met zijn koptelefoon. Hij laat weten "toch iets nerveus te zijn" voor de komst van Garmt die hem vandaag zijn stereo-set komt brengen.

9:02u Het gaat nu echt gebeuren Vermoedelijk binnen het half uur staat Garmt voor de deur. De magere yoghurt met cruesli heeft prima gesmaakt en wordt op dit moment weggespoeld met een kop thee. Helaas verder nog geen hifi-nieuws te melden, of het moet het "heerlijke 'Boy In A Tree' van Nits zijn", aldus Bas.

9:20u Het gaat nu echt bijna gebeuren... Bas maakt een steeds meer nerveuze indruk. Waar het leek alsof het ging regenen, lijkt het nu weer wat zonniger te worden. Rondkijkend in het huis van de familie Akkerman valt het mooie licht op dat de iets andere inrichting in een zonnige gloed zet. Ook het huis is klaar voor muziek.

9:29u De deurbel gaat en het is nog Garmt ook! Daar is hij dan. Even de deur open doen en alle spullen naar binnen. Hoe zullen de Anniversary Editions klinken?

9:41u Alle spullen staan in de woonkamer Ze springen haast door de dozen heen van geluk. Zo voelt Bas zich althans.

9:29u De deurbel gaat nog een keer, deze keer de postbode Dat zijn de harddisks die Bas tweedehands had gekocht. Voor de pc en de nog aan te schaffen NAS. Bas wil immers gaan streamen en dan is alvast rippen geen slecht idee

10:15u Dat kost toch nog wel even wat tijd, dat installeren. De luidsprekerkabel ligt nog niet zoals het moet, maar dat is een kwestie van tijd. Tijd voor wat muziek!

10:18u De deurbel gaat nogmaals en daar is Bas zijn vader. Die kijkt wel even op van de opstelling, maar staat stil als hij 'Dead Can Dance' hoort. Haast dromend luistert hij naar de muziek. Wederom een mooi voorbeeld van wat deze set doet, de muzikale boodschap zo overtuigend vertolken dat je er nauwelijks aan kan ontsnappen. Het zijn de woorden van Bas, maar ondergetekende is het daar zeer mee eens.

10:20u Oeps, daar was dus de cd van Nits. 'Giant Little Dwarf' (Giant Normal Dwarf, red. onder leiding van Audiofiel) zat nog in de cd-lade van de Opus 21 CD. Bas: "Ja, dat is wel typisch iets voor mij, zit mijn verstand er misschien ook bij?" (in de cd-lade, red.)

10:50u De subwoofer doet het prima Nu de subwoofer voor de luidsprekers staat, lijkt het grootste probleem verholpen met het laag. Garmt is bezig met de sweeps om de Velodyne nog beter in te regelen.

11:20u De subwoofer doet het prima, maar nog niet goed genoeg"Dat wordt nog wat meer inregelen", aldus Garmt. Gezien hij en Bas om 12.00u weer andere afspraken hebben, zal dat een andere keer moeten. De huidige witte stands moeten ook nog geruild worden door de zwarte, dus dan zal in huize Akkerman nog eens uitgebreid ingesteld worden.

14:30u We gaan onverwacht verder met dit live-blog Garmt heeft toch nog wat tijd en komt weer langs. Nu om op Bas' verzoek te kijken of de linker luidspreker meer naar links te zetten. Dat is net wat praktischer, maar volgens Bas "moet dat niet leiden tot een minder geluidsbeeld". Na flink wat heen en weer schuiven, blijkt dat toch wel het geval en de luidsprekers lijken het beste te staan op hun oude plek.

16.30u Einde van de web-log[/b] Garmt is, na een wederom gezellige ontmoeting, weer op weg naar huis. Bas is naar training en als hij op de training aan het zingen is, dan heeft dat een duidelijke oorzaak.

Dank u voor jullie aandacht!
Bas de Blije

[rexp]

...

[mikekiwi]

ik zoek het blog van Garmt om te lezen of hij ook ietwat nerveus is...

[Former member 78]

Spannend

Have fun kerel.

[MVG]

 

Proficiat Bas, en onwijs veel plezier toegewenst vandaag! Lekker geslapen vanacht? 

Mooi topic opgezet ook!

Geniet ervan! 

[Audiofiel]

Leuk overzicht zo, Bas. En een mooie ontknoping van de lange zoektocht!

10:20u Oeps, daar was dus de cd van Nits. 'Giant Little Dwarf' zat nog in de cd-lade van de Opus 21 CD. Bas: "Ja, dat is wel typisch iets voor mij, zit mijn verstand er misschien ook bij?" (in de cd-lade, red.)

De CD heet trouwens 'Giant Normal Dwarf'.

[Bas Akkerman]

De web-log afgesloten na weer een mooie, interessante dag! Nu op weg naar de training. Binnenkort zal ik het starttopic nog wat meer vullen en mijn bevindingen natuurlijk weer neerpennen!

[Deleted Member 2]

Quote:
9:29u De deurbel gaat nog een keer, deze keer de postbode Dat zijn de harddisks die Bas tweedehands had gekocht. Voor de pc en de nog aan te schaffen NAS. Bas wil immers gaan streamen en dan is alvast rippen geen slecht idee

Bas wellicht weet je het, maar wellicht niet: de harddisk voor een Nas heeft over het algemeen een andere formattering dan die in een PC! Hang je deze disks in een Nas worden ze door de Nas geformatteerd en ben je dus alles wat er op staat kwijt.

Groet,

Henk

[Bas Akkerman]

Quote:
9:29u De deurbel gaat nog een keer, deze keer de postbode Dat zijn de harddisks die Bas tweedehands had gekocht. Voor de pc en de nog aan te schaffen NAS. Bas wil immers gaan streamen en dan is alvast rippen geen slecht idee

Bas wellicht weet je het, maar wellicht niet: de harddisk voor een Nas heeft over het algemeen een andere formattering dan die in een PC! Hang je deze disks in een Nas worden ze door de Nas geformatteerd en ben je dus alles wat er op staat kwijt.

Groet,

Henk

Bedankt en dat wist ik. Ga het ook overzetten, tegen die tijd nog even kijken hoe. Wil het sowieso nog op een externe schijf die ik weg berg bij iemand anders.

[evilniek]

14:30u We gaan onverwacht verder met dit live-blog Garmt heeft toch nog wat tijd en komt weer langs. Nu om op Bas' verzoek te kijken of de linker luidspreker meer naar links te zetten. Dat is net wat praktischer, maar volgens Bas "moet dat niet leiden tot een minder geluidsbeeld". Na flink wat heen en weer schuiven, blijkt dat toch wel het geval en de luidsprekers lijken het beste te staan op hun oude plek.

Ik zeg muziek vóór gemak & woongenot, weg met de praktische wooninrichting! 

Mooi verslag Bas, veel plezier met je aanwinst. 

[Bas Akkerman]

Ik zeg muziek vóór gemak & woongenot, weg met de praktische wooninrichting! 

Mooi verslag Bas, veel plezier met je aanwinst. 

Absoluut, de difussiepanelen die tot het plafond reiken en de manshoge bass traps zijn al besteld net als de 1 meter dikke steenwol dat ik aan het plafond ga bevestigen. Over de lengte van het kamerbrede vloerkleed twijfel ik nog; of de polen 80 cm of 82 cm hoog worden. Dat luistert nogal nauw hè?

En een uitgebreider verslag komt nog natuurlijk!

[Martin!!!]

En een uitgebreider verslag komt nog natuurlijk!

In spanning wachten wij rustig af.........................